Pożyczki prywatne – co to jest pożyczka prywatna i na czym polega?

O ile kredytów mogą udzielać tylko banki, o tyle w przypadku pożyczek może to zrobić właściwie każdy. Zamiast chwilówki od firmy pozabankowej możesz uzyskać środki od dowolnej osoby. Wtedy są to pożyczki prywatne. Jak powinna wyglądać umowa? Czy takie pożyczanie pieniędzy jest bezpieczne? Sprawdź, co się stanie, jeśli nie spłacisz zobowiązania. 

Czym jest pożyczka prywatna?

Aby daną pożyczkę można było nazwać prywatną, musi być spełniony jeden warunek – środków nie pożycza bank, firma czy instytucja, tylko osoba fizyczna. Może to być ktoś z Twojej rodziny, znajomy albo całkowicie przypadkowa osoba. Trudno ocenić, jaka jest skala korzystania z takich pożyczek, gdyż nie podlega to żadnemu nadzorowi. 

Czy w ogóle korzystamy z pożyczek prywatnych? Jak wynika z badania przeprowadzonego przez Blue Media, co trzeci respondent pożycza pieniądze. Najczęściej korzystamy z oferty banków, a dopiero później decydujemy się na środki od znajomych lub rodziny. 76% respondentów, którzy pożyczają środki, potwierdza, że zwracają zobowiązania w terminie. 

Badanie wykonane przez UCE Research oraz SYNO Poland wykazało, że 34,7% respondentów pożycza pieniądze swoim bliskim. Młodzi są skłonni przekazać tak jedynie niewielkie kwoty do 100 zł. 

Czy pożyczka prywatna jest bezpieczna?

Jeśli pożyczasz pieniądze od osoby, którą doskonale znasz, prawdopodobnie nie masz powodów do obaw. Gorzej, jeśli zdecydujesz się skorzystać ze środków od nieznajomego. Żadna instytucja nie sprawuje nadzoru nad pożyczkami prywatnymi. Dlatego, jeśli zawierasz umowę, dokładnie ją sprawdź, a najlepiej, aby zrobił to prawnik. W przeciwnym wypadku ryzykujesz, że źle zrozumiesz dane zapisy i przysporzysz sobie problemów.

Media co chwilę informują o kolejnych przypadkach osób, które straciły majątek przez prywatną pożyczkę. W 2021 roku telewizja Polsat opisywała sprawę rolnika z województwa śląskiego. Teoretycznie zawarł umowę pożyczki, a w praktyce sprzedał swój majątek wart 800 tys. zł za 300 tys. zł. Oszuści próbują wykorzystywać nieuwagę Polaków, którzy mogą w ten sposób stracić dorobek życia. Nawet jeśli uda się go odzyskać, może zająć to lata. 

Pożyczki pozabankowe podlegają ustawie antylichwiarskiej, w myśl której:

• Wysokość odsetek w stosunku rocznym nie może przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne), które obecnie wynoszą 20,5%. 
• Wysokość maksymalnych odsetek za opóźnienie nie może wynosić rocznie więcej niż dwukrotność wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie – obecnie 24,5% rocznie.
• Koszty pozaodsetkowe mogą maksymalnie wynieść 10 proc. całkowitej kwoty kredytu plus 10 proc. za każdy rok spłaty, jednak nie więcej niż 45 proc. całkowitej kwoty zobowiązania.

Jeśli korzystasz z pożyczki prywatnej, te regulacje nie obowiązują, dlatego musisz zachować szczególną ostrożność.

Pożyczka od osoby prywatnej – czy musisz zawierać pisemną umowę?

Zgodnie z Kodeksem cywilnym pożyczka o wartości powyżej 1000 zł powinna być zawarta na piśmie. To nie oznacza, że w przypadku mniejszej kwoty zobowiązania nie możesz skorzystać z takiej formy. Można wręcz powiedzieć, że to jedyne słuszne rozwiązanie. Dzięki temu unikniesz nieporozumień, niejasności i nikt nie będzie Ci próbował wmówić czegoś, co nie zostało ustalone. 

Niektórych kusi rezygnacja z umowy pożyczki na dużą kwotę ze względu na konieczność zapłaty podatku PCC. To zły krok. Podatek ten wynosi 0,5%, a dzięki pisemnej umowie mniej ryzykujesz, o ile oczywiście zweryfikujesz jej treść. Dlatego pamiętaj: bez względu na kwotę, pożyczkę lepiej zawrzyj na piśmie. 

Poza tym, zgodnie z zgodnie z art. 9 pkt 10 lit. d ustawy o PCC, jeśli wartość pożyczki nie przekracza 1000 zł, nie płacisz tego podatku. 

Opodatkowanie pożyczki prywatnej – kiedy obowiązuje zwolnienie?

Jak już wiesz, od pożyczki musisz zapłacić podatek PCC w wysokości 0,5% kwoty zobowiązania. Wspomniany przypadek do 1000 zł to jedyny, kiedy unikniesz podatku. Jeśli środki pożycza najbliższa rodzina, obowiązuje zwolnienie. Podlegają temu pieniądze otrzymane od żony, męża, zstępnego (np. córki, syna, wnuczki, wnuka), wstępnego (np. matki, ojca, babci, dziadka), pasierbicy, pasierba, siostry, brata, macochy i ojczyma.

Uwaga: nie zapłacisz podatku PCC, jeśli kwota pożyczki nie przekroczy 36 120 zł (suma wszystkich pożyczek od tej samej osoby z ostatniego roku i 5 lat poprzedzających ten rok). W ciągu 14 dni od daty zawarcia umowy musisz złożyć do urzędu skarbowego, pod który podlegasz, deklarację PCC-3. Poza tym Twoim obowiązkiem jest udokumentowanie wpływu środków na rachunek bankowy. 

Ile wynosi kara za niezapłacenie podatku PCC od pożyczki?

Jeśli urząd skarbowy wykryje, że dana pożyczka podlegała opodatkowaniu, a nie doszło do tego, stawka podatku może być sankcyjna i wynosi wówczas 20% kwoty zobowiązania. Pamiętaj o zapłacie i dopełnieniu terminu złożenia deklaracji PCC.

Pożyczki od osób prywatnych – jakie zapisy powinna zawierać umowa?

Ma chronić interesy obu stron. Dokument powinien zawierać:

• dane stron – osobowe, adresowe, numery dowodu osobistego i PESEL;
• zobowiązanie pożyczkodawcy, że przeniesie na własność biorącego określoną sumę pieniędzy lub rzeczy;
• zobowiązanie pożyczającego do zwrotu określonej sumy pieniędzy lub rzeczy;
• nazwę umowa pożyczki, datę i miejsce jej zawarcia;
• termin zwrotu pożyczki, ratalnie czy jednorazowo; jeśli ratalnie, to w jakich terminach;
• wartość odsetek;
• koszt nieterminowej spłaty;
• sposób, w jaki mają być zwrócone środki wraz z odsetkami (numer rachunku w przypadku transakcji bezgotówkowej);
• podpisy stron.

Prywatne pożyczki od prywatnych ludzi bez weryfikacji baz dłużników

Dla wielu korzystających z takich ofert głównym argumentem jest niedostępność kredytów. Możliwe, że otrzymują również negatywne odpowiedzi z firm pozabankowych. Jedne i drugie mogą sprawdzać wnioskującego w bazach dłużników. Mają także możliwość weryfikowania BIK-u. O ile w przypadku firm negatywne wpisy nie przekreślają szans na środki, to w bankach już najczęściej tak się dzieje. Z tego względu pożyczki prywatne są dla nich kuszące, gdyż nie dochodzi do takiej weryfikacji.  

Prawdopodobnie otrzymasz oczekiwane środki, ale pamiętaj o zachowaniu zdrowego rozsądku. To, że pożyczka prywatna jest łatwo dostępna, może kusić. Szczególnie jeśli okaże się, że możesz podjąć oczekiwaną kwotę. W każdym przypadku dokładnie zapoznaj się z treścią umowy,  a najlepiej skonsultuj ją ze specjalistą. Niech wyliczy dla Ciebie koszty i sprawdzi, czy jakieś zapisy są dla Ciebie niekorzystne. Nawet jeśli wiąże się to z koniecznością zapłaty ekspertowi, warto, gdyż możesz uniknąć bardzo drogiego zobowiązania. 

Niespłacenie pożyczki prywatnej – konsekwencje

Jak wspomnieliśmy, w przypadku takich zobowiązań nie obowiązują limity dotyczące konsekwencji nieterminowej spłaty, dlatego koniecznie sprawdź, z czym to się będzie wiązać. Najprawdopodobniej będą wyższe niż wynikające z ustawy antylichwiarskiej. Jeśli tak jest, nie zawieraj umowy. Nawet jeśli zawsze rzetelnie spłacasz zobowiązania, może się przydarzyć nieoczekiwana sytuacja, która uniemożliwi spłatę.