Czym są pozaodsetkowe koszty kredytu?

W dzisiejszym tekście skupimy się na odpowiedzi na pytanie, czym są tzw. pozaodsetkowe koszty kredytu i czy istnieje możliwość ich zmniejszenia?

Jednym z najważniejszych elementów, na które zwracamy uwagę, wybierając kredyt lub pożyczkę, są koszty zobowiązania. Niewielu klientów ma jednak świadomość co składa się na ostateczną cenę świadczenia i na co warto uważać, aby wyjść na nim jak najbardziej korzystnie.

Branża pożyczkowa rozwija się w zawrotnym tempie, a firmy walczą o klienta m.in. poprzez obniżkę oprocentowania, promocyjne oferty oraz jak najlepszą jakość obsługi. Każdy konsument wie jednak, że większość tego typu działań to nic innego jak zabiegi marketingowe, a instytucja finansowa i tak sporo zarobi na danej transakcji. 

Dwustronna korzyść

Z raportów KRD wynika, że Polacy zadłużają się na potęgę. Za wzrostem zainteresowania usługami banków, a tym bardziej instytucji pozabankowych idzie jednak coraz nowocześniejsza i odpowiadająca wymaganiom, oczekiwaniom, ale przede wszystkim możliwościom klientów oferta. Umowę pożyczki można z całą pewnością nazwać transakcją win-to-win, czyli taką, w które wygrywa każda ze stron. Pożyczkobiorca otrzymuje bowiem dodatkowy zastrzyk gotówki, który bardzo często jest wręcz ostatnią deską ratunki, a pożyczkodawca zarabia na przeprowadzeniu operacji, ryzykując swoim kapitałem. 

Czym są odsetki?

Banki oraz firmy pozabankowe zarabiają głównie na odsetkach, które są określane co do zasady na podstawie wysokości pożyczonych środków. W wersji słownikowej odsetkami nazywamy koszt naliczany za używanie pożyczonego kapitału jego właścicielowi. Dla wierzyciela są więc pewnego rodzaju wynagrodzeniem za poniesione ryzyko pożyczki. Miarą tych kosztów, biorąc pod uwagę jednostkę kapitału, jak i roczny czas użytkowania, jest tzw. stopa procentowa, o której słyszał z pewnością każdy konsument. 

Co wpływa na wysokość odsetek? 

Przede wszystkim podstawowe parametry samego zobowiązania. Każdy podmiot finansowy działa pod tym względem indywidualnie. Najczęściej bierze się pod uwagę wielkość kapitału, okres kredytowania, ryzyko, wszelkie zabezpieczenia kredytu. Przepisy prawa nie określają minimalnej wysokości odsetek. Odwrotnie jest jednak z maksymalnym limitem, który reguluje m.in prawo bankowe oraz wszelkie przepisy antylichwiarkie.

Pozaodsetkowe koszty kredytu – o czym mowa?

Wiemy już, czym są odsetki, pora więc skupić się na bardziej zagadkowym pojęciu “kosztów pozaodsetkowych”. Najprościej pisząc, nazywamy tak wszelkie opłaty, które ponosi kredytobiorca w związku z uruchomieniem przez bank lub podmiot pozabankowy zobowiązania. Potocznie nazywamy więc tak m.in. prowizję, marżę, opłatę przygotowawczą itp. W przepisach ustawowych z 2015 roku można znaleźć definicję że kosztami pozaodsetkowymi są wszelkie kwoty, jakie reguluje konsument z powodu tego, że zdecydował się skorzystać z oferty kredytodawcy.

Zarówno odsetki, jak koszty pozaodsetkowe są wliczane do tzw. RRSO, czyli Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania, która odzwierciedla rzeczywisty wydatek związany z zaciągnięciem danego kredytu lub pożyczki. Warto jednak dodać, że RRSO poszczególnych produktów należy porównywać wyłącznie w jednej grupie świadczeń. Pożyczki krótkoterminowe udzielane na kilka miesięcy będą mieć o wiele wyższy procent w skali roku niż np. wieloletni kredyt konsumencki. Tylko wtedy wskaźnik ten będzie w miarę rzetelny i miarodajny. 

Pozaodsetkowe koszty kredytu a ustawa

Siedem lat temu polski ustawodawca zniósł ograniczenia w wysokości kosztów pozaodsetkowych. Do 2011 roku nie mogły ono bowiem przekroczyć 5% wartości całego zobowiązania. Po zmianie przepisów jednak instytucjom finansowym pozostawiono w tym obszarze pełną dowolność. Nie trzeba dodawać, że wiele z nich skorzystało z nowych możliwości, co prowadziło do licznych nadużyć oraz bankructwa kredytobiorców, którzy nie byli w stanie walczyć z ogromnymi kosztami. W skrajnych przypadkach klienci posiłkowali się kolejnymi świadczeniami, dzięki którym spłacali poprzednie. To jednak nie kończyło sprawy, a wręcz przeciwnie – dług rósł, a możliwości jego spłaty, przy ekstremalnie wysokich kosztach, malały tworząc tzw. spiralę zadłużenia.

Maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu – nowe przepisy

Prawodawca na szczęście doszedł do wniosku, że brak widełek nie jest najlepszym rozwiązaniem dla klientów. Dwa lata temu postanowiono więc wprowadzić w życie projekt nowych przepisów, nazwanych szumnie ustawą antylichwiarską. Uregulowała ona kwestię maksymalnej wysokości opłat, wprowadzając dwustopniowy limit dla kosztów pozaodsetkowych. W przepisach zastrzeżono, że nie mogą one wynosić więcej niż 25% kwoty podstawowej zobowiązania, a w skali roku wartość nie może przekroczyć 30% całego kapitału.

Dodatkowo, w zapisach znalazła się klauzula zabraniająca obarczania jednego konsumentami łącznymi kosztami równymi 100% wysokości wszystkich świadczeń. Pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego oraz innych pożyczek zaciągniętych w firmach pozabankowych nie mogą więc wynieść więcej niż pożyczony kapitał. To dobra i zwalczająca destrukcyjne zapędy wielu klientów zasada. Warto zwrócić uwagę, że maksymalny koszt pożyczki wynosi tyle samo dla sektora pozabankowego jak i bankowego.

Pozaodsetkowe koszty kredytu – wzór z omówieniem

Jak obliczyć maksymalne koszty pozaodsetkowe? W tym celu należy użyć następującego wzoru: K x n/R x 30%. K oznacza całkowitą wysokość pożyczki, n jest liczbą dni, na którą została zaciągnięta, a R liczbą dni w danym roku kalendarzowym. Wzór został określony przez ustawodawcę i do jego stosowania są zobligowane wszystkie podmioty finansowe. Wszelkie nieścisłości klient ma prawo zgłosić danej instytucji w formie reklamacji, a jeśli ta nie przyniesienie oczekiwanego efektu – skierować oficjalną skargę do Rzecznika Finansowego.

Zwrot pozaodsetkowych opłat?

O ile odsetki są z reguły doliczane do każdej raty kredytu, o tyle koszty pozaodsetkowe najczęściej należy opłacić jednorazowo. Mowa m.in. o cenie za sporządzenie umowy, której specyfikę szerzej opisujemy w tekście Co to jest opłata przygotowawcza? Okazuje się jednak, że istnieją koszty, które w odpowiednich okolicznościach podlegają zwrotowi. Określają to przepisy prawa o kredycie konsumenckim oraz pokrewnych ustaw.

Chodzi np. o prowizję, opłatę ubezpieczeniową czy nawet administracyjną, które, jak wynika ze stanowiska Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Rzecznika Finansowego, są zwrotne w sytuacji, gdy kredytobiorca spłaci zobowiązanie przed określonym w umowie terminie. Zgodnie z interpretacją przepisów, koszty te są związane wyłącznie z okresem, w którym konsument jest w posiadaniu pożyczonych środków.  

Nieznajomość prawa szkodzi

Przed podpisaniem umowy pożyczki warto dokładnie zapoznać się z tematyką kosztów pozaodsetkowych. Stanowią one bowiem główny wydatek przy kredycie. Brak wiedzy na ich temat może klienta sporo kosztować. Dla własnego dobra, należy dokładnie sprawdzić umowę pod kątem prowizji i wszystkich opłat, które nie są odsetkami, a w wyjątkowych sytuacjach zapytać o to w Biurze Obsługi Klienta.