Misselling – co to jest i jak się przed nim chronić?

Z terminem tym spotykamy się coraz częściej w prasie, telewizji czy na portalach internetowych. Dotyczy nie tylko pożyczek czy kredytów, ale ogólnie wszelkiego rodzaju transakcji. Pod skomplikowanie brzmiącym pojęciem kryje się nic innego, jak nieuczciwa lub też „nieczysta” sprzedaż. Czym jest dokładnie misselling? Kiedy występuje? Czy można się przed nim uchronić? A jeśli tak, to w jaki sposób? Na te i wiele innych pytań odpowiemy w tym tekście. 

Współczesne czasy nie sprzyjają uczciwości. Od małego jesteśmy uczeni, że należy mieć oczy dookoła głowy i robić wszystko, aby nie dać się oszukać. Bez znaczenia jest branża czy obszar działalności, w którym się poruszamy. Jednym z bardziej niebezpiecznych zjawisk jest tak zwany misselling.

Misselling – czym jest?

Tłumacząc dosłownie z języka angielskiego jest to chybiona sprzedaż. Najogólniej mówiąc pod pojęciem tym powinniśmy rozumieć sprzedaż danej usługi lub towaru, który nie odpowiada potrzebom kupującego. Sprzedający działa w tym przypadku w sposób wątpliwy pod kątem etycznym, ale i prawnym, świadomie wprowadzają konsumenta w błąd lub nie informując go o wszystkich szczegółach funkcjonowania danego produktu finansowego, na przykład pożyczki czy ubezpieczenia.

Misselling – skala zjawiska

Z procederem missellingu spotykamy się w Polsce coraz częściej. Zjawisku temu sprzyja chęć zarobku, spora konkurencja, a także wysokie wymagania sprzedażowe, które stawiają agentom ubezpieczeniowym, pracownikom banków czy firm pożyczkowych, pracodawcy. Według badań, aż 30 procent agentów ubezpieczeniowych proponuje klientom ofertę, której nie potrzebują lub która jest dla nich mało korzystna. Robią to tylko po to, aby otrzymać prozwizję lub podnieść swoje statystyki w firmie. Większość z nich otrzymuje również atrakcyjne bonusy czy premie. Wystarczy, że klient podpisze umowę.

Jak wygląda proces?

Jakich metod używają, przekonując swoich kontrahentów do skorzystania z usług lub zakupu towaru? Przede wszystkim zabiegami stricte marketingowymi i PR-owymi. Brokerzy, konsultanci firm pożyczkowych, a już szczególnie agenci ubezpieczeniowi przechodzą odpowiednie szkolenia, podczas których uczą się technik negocjacji. Najlepsi potrafią przekonać do swoich racji nawet najbardziej asertywnego klienta. Za misselling nie uznaje się wyłącznie działań zachodzących w trakcie sprzedaży. Pod pojęciem tym zawiera się także błędny przekaz w reklamie, manipulowanie informacjami dotyczącymi danego produktu lub zatajenie niektórych faktów, głównie tych mało korzystnych dla kupującego.  

Misselling a kwestie prawne w przeszłości

Do niedawna proceder nie miał sztywnych ram prawnych. Przepisy podchodziły do missellingu bardzo ogólnie. Nie istniał model polegający na regulowaniu sprzedaży, a sama doktryna prawnicza określała jedynie tak zwaną sprzedaż agresywną, którą nie zawsze można było utożsamiać z missellingiem. O wiele bardziej restrykcyjnie był on traktowany na gruncie prawa anglosaskiego, gdzie łączono go z czynami niedozwolonymi, oszustwem, a nawet przestępstwem handlowym.

Obecny stan prawny

Coraz większa popularność zjawiska spowodowała, że prawodawca poczuł obowiązek uporządkowania przepisów prawnych dotyczących missellingu. W pierwszej kolejności znowelizowano Ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów. Wprowadzono do niej zakaz stosowania nieuczciwych praktyk sprzedażowych. Norma ta ma jednak wymiar bardzo ogólny i tylko pozornie chroni konsumenta. Nieco bardziej szczegółowo określono kompetencje Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta, który ma teraz możliwość szerszej i restrykcyjnej kontroli umów zawieranych między instytucjami finansowymi a klientami. Ma także prawo informowania konsumentów o sprzedawanych usługach, a także sposobie działania oszustów. Podobnie funkcjonuje Rzecznik Finansowy, który sprawdza operacje przeprowadzane na rynku finansowym. To właśnie pod wpływem nowych regulacji prawnych o wiele większe niż dotychczas zastosowanie znalazła instytucja tak zwanego tajemniczego klienta.

Misseling w praktyce

Mówiąc o tym procederze nie można mieć na myśli wyłącznie jego ostatniego ogniwa, czyli pośredników. Odpowiedzialność za działanie ponosi bank, agencja ubezpieczeniowa, firma pożyczkowa itd., czyli cała instytucja, dla której pracuje sprzedający. Przykładem missellingu może być sytuacja, gdy emerytowi proponuje się ubezpieczenie kredytu od utraty pracy. Nie trzeba tłumaczyć, że jest to usługa niepotrzebna i mało korzystna dla seniora. Nie ma bowiem zastosowania w praktyce.

Ubezpieczenie kredytu – rodzaje

Warto jednak dodać, że osoba biorąca kredyt nie ma obowiązku nabywać żadnego ubezpieczenia. Jeśli jednak zdecyduje się na nie, jest ono jednym z podstawowych sposobów zabezpieczenia spłaty zobowiązania. Łagodzi konsekwencje, które mogą spotkać kredytobiorcę w przypadku nieprzewidzianych zdarzeń losowych. Dzieli niejako ryzyko ich wystąpienia na bank, ale i ubezpieczyciela. Wyróżniamy kilka rodzajów: na życie, na wypadek choroby i trwałego inwalidztwa, od następstw nieszczęśliwych wypadków czy od utraty pracy.

Brak świadomości klientów

Ubezpieczenie kredytu, które nie jest potrzebne nabywającemu usługę to tylko jeden z wielu przykładów missellingu. Eksperci z branży finansowej zauważają, że mimo iż nieuczciwego działania dopuszcza się instytucja, część winy ponoszą również sami klienci. Zazwyczaj nie analizują oni umów przed ich podpisaniem, nie zadają sprzedającemu szczegółowych pytań, które mogłyby wykluczyć możliwość oszustwa. A co najważniejsze, nie posiadają odpowiedniej wiedzy na temat produktów finansowych. Przed podjęciem decyzji powinno się więc dokładnie sprawdzić ofertę i skontaktować ze specjalistą, który udzieli cennych porad. Aby uniknąć problemów sprawdź na przykład co powinno znajdować się w umowie pożyczki.

Misselling – konsekwencje dla klienta

Wiążąc się niekorzystną umową pożyczkobiorca czy nabywca produktu finansowego musi liczyć się z negatywnymi skutkami. Na przykład biorąc niesprawdzone i nieuczciwe chwilówki, klient powinien mieć świadomość, że mogą spotkać go dodatkowe opłaty, w tym odsetki, których się nie spodziewał. Konsument przez misselling nie tylko nie zyska, ale i straci. W najgorszym wypadku wpadnie w poważne zadłużenie, a to z kolei może doprowadzić do tak zwanej spirali zadłużenia.

Jak chronić się przed missellingiem?

Oprócz sposobów przewidzianych przez prawo, główną rolę odgrywa zdrowy rozsądek. Warto podejmować w pełni świadome decyzje. Aby tak się stało, przed podpisaniem umowy, należy dokładnie i ze zrozumieniem sprawdzić każdy jej zapis! Czasami warto poświęcić więcej czasu, niż później żałować, że zostaliśmy oszukani.